Secim

Azerbaycan’ın ilk parlamento seçimleri Kasım 1995’te yapılmış ve uluslararası gözlemciler bu seçimi uluslararası standartlara uygun bulmamışlardır. Seçimde başkan ile ittifak halinde bir parlamento seçilmiş, Haydar Aliyev, Merkezi Seçim Komisyonu’na kendi yandaşlarını seçmekle suçlanmıştır. Kasım 2000’deki parlamento seçimlerinde de Aliyev’in partisi parlamentoda çoğunluğu elde etmiştir. Uluslararası toplumun Merkezi Seçim Komisyonu’nun tarafsızlaştırılması yönündeki talepleri o günlerde başlamıştır. Ancak durum değişmemiş, Azerbaycan hükümeti, İlham Aliyev’in seçildiği 15 Ekim 2003 seçimleri öncesinde Merkezi Seçim Komisyonu’na yine hükümet yanlılarını atamış, muhalifleri karar alma mekanizmasından büyük ölçüde dışlamıştır. Komisyon ayrıca muhalif üyelere yönelik şiddet eylemlerinde hükümetin söylemini benimseyerek hükümet yanlısı üyelerin seçim kanununu ihlalleri karşısında sessiz kalmıştır. Dilediği muhalif liderlerin seçime katılmasını onaylamış, dilediklerini dışarıda bırakmıştır.

6 Kasım 2005 parlamento seçimleri öncesinde de benzer bir tehlikeye işaret edilmiştir. Batı ülkelerinden, özellikle Avrupa Konseyi’nden gelen baskılar karşısında zor durumda kalan ülkede, Milli Meclis tarafından 28 Haziran 2005’te bir seçim kanunu çıkarıldı. Fakat Avrupa Komisyonu, bu yasanın da talepleri karşılamadığını, mevcut yasa ile Merkezi Seçim Komisyonu’nun hâlâ hükümetin etkisi altında kalmaya mahkum olduğunu, bu durumda seçimlerin demokratik olamayacağını vurgulamıştır. Mevcut yasa ile 18 kişilik Merkezi Seçim Komisyonu’nun üçte birini muhalifler, geri kalanını iktidar partisi üyeleri ve bağımsızlar oluşturmaktadır. Avrupa Komisyonu ise 2003 seçimlerinde bağımsız üyelerin iktidar partisi etkisindeki meclis tarafından atandığını ve komisyonun iktidar lehine hareket ettiğini hatırlatarak benzer bir durumun 2005 seçimlerinde de söz konusu olabileceğini ifade etmiştir.

İktidarın muhalefete yönelik baskıları ve seçim komisyonunu muhalif görüşlerden mümkün olduğunca arındırması, seçimlerde iktidar lehine usulsüzlükler yapılmasını kolaylaştırmaktadır. Bu usulsüzlükler, bugüne kadarki tüm seçimlerde uluslararası gözlemciler tarafından dile getirilmiştir. 2003’teki seçimde gözlemci olarak bulunan AGİT, seçimlere 600’den fazla gözlemci göndermiş, bu gözlemcilerin varlığı dahi usulsüzlükleri engelleyememiştir. Bunlar arasında önceden İlham Aliyev seçeneğinin işaretlendiği ya da numaralandırılmamış oy pusulalarının kullanılması, seçmen listesinde bulunmayan kişilere oy kullandırılması, seçim gününde listeye çok sayıda yeni seçmenin eklenmesi, bir kişinin birden fazla oy vermesi, muhalefete oy verecek seçmenlerin listeden çıkarılarak geri gönderilmesi, seçmenlerin etki altında bırakılması (örneğin Aliyev taraftarlarının seçmenle birlikte kabine girmesi) gibi yöntemler bulunmaktadır. Oy sayım sürecinde komisyon üyeleri de dahil olmak üzere muhalif gözlemciler ortamdan uzaklaştırılmışlardır. Tüm bu bulgular, İlham Aliyev’in demokratik yöntemlerle iktidara gelmediğini göstermektedir.